نقش تربیتی ذکر و یاد خدا جهت دستیابی انسان به آرامش در قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور

10.22034/iued.2022.541810.2149

چکیده

یکی از دغدغه هائی که معمولا در بین انسانها وجود داشته و از نیازهای اساسی آنها محسوب می شود، کسب آرامش است. در دین اسلام مسائل اساسی درباره انسان و آرامش او، مفهوم آرامش، مصادیق آرامش حقیقی، عوامل و راههای تحصیل آن و به تبع آنها تاثیر تربیتی ذکر خدا در کسب آرامش انسان طرح و تبیین شده است. آرامش حقیقی در پناه ذکر و یاد خداوند و به تبع آن در لوای توجه به مصادیق ذکر خدا به دست می‌آید. کسانی که از یاد خدا فاصله گرفته‌ و ارتباط کمتری با خداوند دارند، معمولا در زندگی خود مضطرب و نگران بوده و مشوش به نظر می‌آیند. پژوهش پیش رو با روش تحلیلی-توصیفی درصدد بررسی نقش تربیتی ذکر و یاد خداوند در دستیابی انسان به آرامش حقیقی از منظر قرآن و حدیث است. چند موضوع مهم درباره آرامش اعم از چیستی، چگونگی و مفهوم شناسی آرامش، مصادیق ذکر خداوند و راههای رسیدن به آرامش از منظر آیات و روایات و نقش تربیتی آنها در رسیدن به آرامش در این مقاله از جمله: تلاوت قرآن، اقامه نماز، ارتباط با اذکار و ادعیه، تسبیح و تنزیه الهی و ازدواج مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است. در این مقاله در صدد هستیم تا بر مبنای آیات قرآن و روایات ماثور ائمه معصوم(ع) در راستای بررسی مصادیق ذکر خداوند، به تبیین نفش تربیتی یاد خدا جهت کسب آرامش در زندگی انسان بپردازیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The educational role of remembering God in order to achieve peace in the Qur'an and Hadith*

نویسنده [English]

  • amene shahande
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور
چکیده [English]

One of the concerns that usually exists among human beings and is one of their basic needs is gaining peace. In the religion of Islam, the basic issues about man and his peace, the concept of peace, examples of true peace, its factors and ways of education and, consequently, the educational effect of mentioning God in achieving human peace have been designed and explained. True peace is found in the shelter of remembrance of God and, consequently, in paying attention to the examples of remembrance of God. Those who distance themselves from the remembrance of God and have less contact with God are often anxious and worried and confused in their lives. The present research with analytical-descriptive method seeks to investigate the educational role of remembrance of God in achieving true peace from the perspective of the Qur'an and Hadith. Some important topics about peace, including what, how and concept of peace, examples of mentioning God and ways to achieve peace from the perspective of verses and hadiths and their educational role in achieving peace in this article, including: reciting the Qur'an, offering prayers, communication with Azkar and supplication, divine glorification and purification, and marriage have been studied and studied. In this article, we are trying to explain the educational effect of remembering God in order to gain peace in human life, based on the verses of the Qur'an and the effective narrations of the Infallible Imams (AS) in order to study the examples of remembrance of God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • remembrance of God
  • peace
  • Quran
  • hadith
  • educational role
1- قرآن کریم.
2- ابن‌ منظور، محمدبن‌ مکرم؛ لسان العرب‏؛ چاپ سوم، بیروت: دارالصادر، 1414 ق.
3- افروز، غلامعلی؛ روان‌شناسی ازدواج و شکوه همسری؛ تهران: دانشگاه تهران، 1393 ش.
4- انوری، حسن؛ فرهنگ بزرگ سخن؛ چاپ پنجم، تهران: آگاه، 1390 ش.
5- بوژمهرانی، حسن و جلائیان اکبرنیا، علی‌اکبر؛ «آرامش در زندگی بر اساس آموزه‌های اسلامی؛ عوامل و زمینه‌ها»؛ پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال 20، شماره‌ی 2، 1393 ش.
6- بیستونی، محمد؛ آرامش و شادی از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه؛بیان جوان، تهران، 1384 ش.
7- جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر تسنیم؛ ج ۷ و 16، چاپ هشتم، قم: اسراء، الف/1398 ش.
8-  ـــــــــــــــــ؛ مراحل اخلاق در قرآن؛ چاپ دهم، قم: اسراء، 1398 (ب) ش.
9- ــــــــــــــــــ؛ رازهای نماز؛ چاپ بیست‌و‌چهارم، قم: اسراء، 1395 ش.
10- حرانی، حسن‌بن علی‌بن شعبه؛ تحف العقول عن آل الرسول؛ قم: آفرند، 1385 ش.
11- حر عاملی، محمد؛ وسائل الشیعة؛ ج 14، قم‏: آل البیت لإحیاء التراث، 1409 ق.
12- د هخدا، علی‌ اکبر؛ لغت‌ نامه؛ ج 1، تهران: دانشگاه تهران، 1377 ش.
13- راغب اصفهانی؛ المفردات فی الفاظ القرآن؛ چاپ دوم، تهران: خورشید، 1362 ش.
14- رفسنجانی، علی‌اکبر؛ فرهنگ معارف قرآن؛ ج 1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ علمیه قم، 1382 ش.
15- شفیعی مازندرانی، سید محمد؛ سرچشمه‌های آرامش در روان‌شناسی اسلامی؛دفتر نشر فرهنگ اسلامی، قم،1384 ش.
16- طباطبایی، محمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ج 9 و 11، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374 ش.قرائتى، محسن؛ تفسیر نور؛ چاپ چهارم، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایی از قرآن‏، 1389 ش.
17- قرشی، سید علی‌اکبر؛ قاموس قرآن؛ ج 2، چاپ ششم‏، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1371 ش.
18- کلینی، محمد بن‌ یعقوب؛ اصول کافی؛ ج 2، چاپ چهارم، تهران: اسلامیه، 1413 ق.
19- محمدی ری‌شهری، محمد؛ میزان الحکمه؛ ترجمه‌ی حمیدرضا شیخی؛ ج 3 و 4 و 5، قم: دارالحدیث، 1385 ش.
20- مجلسی، محمد تقی؛ بحارالانوار؛ ج 5 و 66 و 90 و 103، بیروت: مؤسسه الوفاء، 1403 ق.
21- مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ ج 3، تهران: بنگاه ترجمـه و نشر کتاب، 1360 ش.
22- مکارم شیرازی، ناصر؛ اخلاق در قرآن؛ ج 15، دوره‌ی دوم، قم: مدرسه الامام علی‌بن‌ابی‌طالب، 1376 ش.
23- نراقی، احمد؛ معراج السعاده؛ چاپ پنجم،هجرت، قم، 1386 ش.