نقش تربیتی داستان حضرت یوسف و زلیخا در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد نهج البلاغه

2 هیأت علمی دانشگاه قم

3 عضو هیأت علمی گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آیت الله حائری میبد

4 عضو هیات علمی دانشگاه یزد

چکیده

قرآن کریم، جهان‌شمول است و داستان‌هایش با هدف تعلیمی _ تربیتی بیان شده است. در میان داستانهای قرآنی، داستان حضرت یوسف(ع) و زلیخا، ماجرای دلدادگی زنی به پسری جوان است. بسیاری از جوانان در اعصار مختلف، به این مسئله مبتلا می‌شوند، که گاهی این امر، تهدیدی برای جوامع بشری بوده است. پژوهش حاضر، با موضوع نقش تربیتی حضرت یوسف و زلیخا در قرآن، بر آنست، که با بررسی کنش و واکنش حضرت یوسف، به عنوان مربی‌ای که نقصی در علم و رفتارش راه ندارد، و زلیخا، به عنوان متربی‌ای که از جامعه‌ای بیمار برخواسته است و نیز، با معرفی نمونه‌ای به مربیان و متربیان، در جهت کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی این بحران و تبدیل آن به فرصت، تلاشی داشته ‌باشد. در این مقاله، تأثیر نیازها بر رشد و بسترهای رشد شخصیت ـ که عبارتند از: وراثت، محیط و عوامل فردی، همچنین تأثیر آنها بر روی دو شخصیت اصلی داستان، بررسی شده است. این پژوهش، پاسخگوی دو سؤال است: زلیخا چگونه دچار آسیب شد؟ حضرت یوسف چگونه او را پرورش داد؟ نتایج پژوهش حاکی از این امر است، که زلیخا، با وجود تأثیرات محیط و وراثت، با آموزش‌های صحیح حضرت و تقویت عوامل فردی، بر شرایط محیطی غلبه کرد و به تعالی رسید. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Educational role of the Prophet Joseph (PBUH) and Zuleika in the Quran

نویسندگان [English]

  • elaheh khalilzadeh 1
  • Talaat Hasani 2
  • Ali Mohammad Mirjalili 3
  • Mohammad Hossein Fahimnia 4
1 Masters nahj al balagheh
2 Faculty member at the University of Qom
3 Member of The Department of Quranic and Hadith Studies at Ayatollah Haeri University, Meybod, Iran
4 Assistant Professor at Yazd University
چکیده [English]

The Holy Quran is universal and its stories have expressed with the aim of education- training, among these stories, the story of Prophet Joseph (PBUH) and Zuleika, is the story of romance a woman to a young boy. Many young people of different eras are affected by this issue and sometimes it has caused threat to human societies. This research have been developed with the subject of Educational role of the Prophet Joseph (PBUH) and Zuleika In the Qur'an by trying to investigate the interaction between Prophet Joseph (PBUH) as a teacher that there has no defect in his science and behavior and Zuleika as a trainee that is borne from sick society with the introduction of a sample to the teachers and trainees. It is effort to reduce social abnormalities of this crisis and Turn it into an opportunity. This article is discussed through examining the impact of needs on growth and personality growth infrastructures including heredity, environment , individual factors and their effect on the two main characters. This study answers the question of how Zuleika was damaged? How Prophet Joseph raised her? It was concluded, despite impact of environmental and heredity factors, Zuleika overcame the environmental conditions and achieved excellence with appropriate training of Joseph and strengthen personal factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Joseph
  • Zuleika
  • Need
  • upbringing
  • Personality
قرآن کریم؛ ترجمه­ی مکارم شیرازی؛ چاپ دوم، قم: دار القرآن الکریم، 1373 ش.
ابن­منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 1414 ق.
احمدی، علی­اصغر؛ آموزش جوانان در آستانه­ی ازدواج؛ تهران: انجمن اولیاء و مربیان، 1374ش. 
ـــــــــــــــــــــ؛ روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی؛ تهران: امیرکبیر، 1368ش.
آرونسون، الیوت؛ روانشناسی اجتماعی؛ ترجمه­ی حسین شکر شکن؛ تهران: جوانه رشد، 1387ش.
افروز، غلامعلی؛ چکیده­ی روانشناسی تربیتی-کاربردی؛ تهران: انجمن اولیا و مربیان، 1375ش.
برک، لورا؛ روانشناسی رشد؛ ج2، ترجمه سید یحیی محمدی؛ تهران: ارسباران، 1387ش.
برقى، ابو­جعفر احمد­بن محمد؛ المحاسن؛ چاپ‏دوم، قم: دار الکتب الاسلامیة، 1371 ق.
برونو، فرانک؛ فرهنگ توصیفی روان شناسی؛ ترجمه­ی فرزانه طاهری و مهشید یاسائی؛ تهران: ناهید، 1373ش
ثقفی تهرانی، محمد؛ تفسیر روان جاوید؛ تهران: برهان، 1376ش.
جوادی آملی، عبدالله؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم(مبادی اخلاق در قرآن)؛ قم: اسراء، 1378ش.
ـــــــــــــــــ؛ مفاتیح الحیاه؛ چاپ صد­و­هشتاد­و­ششم، قم: اسراء، 1394ش.
 دایر، وین؛ چه کنیم فرزندان خوشبخت داشته باشیم؟؛ ترجمه­ی توران مالکی؛ تهران: رشد، 1387ش.
راغب اصفهانی، حسین­بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ دمشق و بیروت: دارالعلم‏ و الدار الشامیة، 1412ق.
رشیدرضا، محمد؛ تفسیر القرآن الحکیم: تفسیر المنار؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، ، بی­تا. 
رضایی، محمدعلی و پژوهشگران؛ پرسش­های قرآنی جوانان؛ قم: پژوهش­های تفسیر، 1385ش.
رضائیان، علی؛ مدیریت رفتار سازمانی؛ تهران: سمت، ۱۳۷۹ ش.
زمخشری، محمود؛ الکشاف عن غوامض التنزیل؛ بیروت: دار الکتاب العربی، 1407 ق.
سعادت‌فر، انیسه؛ انسان‌شناسی از دیدگاه شهید مطهری و اریک فروم؛ تهران: معارف، 1387ش.
شرفی، محمدرضا؛ دنیای نوجوان؛ تهران: موسسه­ی فرهنگی منادی تربیت، 1380ش.
شولتس، دوآن؛ روانشناسی کمال: الگوهای شخصیت سالم؛ ترجمه­ی گیتی خوشدل؛ تهران: پیکان، 1388ش.
ــــــــــــــــــ؛ نظریه شخصیت؛ ترجمه­ی یحیی سیدمحمدی؛ تهران: ویرایش، 1387ش. 
طباطبایی، سید محمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمه­ی سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ قم: دفتر  انتشارات اسلامی، 1386ش.
طبرسى، فضل­بن­حسن؛ مجمع­البیان فى تفسیر القرآن؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
طبری، محمد­بن جریر؛ جامع البیان عن تاویل آی القرآن؛ بیروت: دارالفکر، بی­تا.
نجاتی، محمد­عثمان؛ قرآن و روانشناسی؛ ترجمه­ی عباس عرب؛ چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی، 1369ش.
عروسى حویزى، عبدعلى­بن­جمعه؛ تفسیر نور الثقلین؛ چاپ چهارم، قم: انتشارات اسماعیلیان، 1415 ق.
فرمهینی فراهانی، محسن؛ فرهنگ توصیفی علوم تربیتی؛ تهران: شباهنگ، 1389ش.
فلسفی، محمدتقی؛ جوان از نظر عقل و احساسات؛ تهران: فرهنگ، 1382ش.
فیاضی، سجاد؛ همگام با سروش عشق؛ بی­جا: مولف،  1377ش.
کلینى، ابو­جعفر محمد­بن یعقوب؛ الکافی؛ چاپ ‏چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407 ق.
لطف‌آبادی، حسین؛ روانشناسی رشد؛ تهران: سمت، 1389 ش.
ماسن، پاول هنری و دیگران؛ رشد و شخصیت کودک؛ ترجمه‌ی مهشید یاسایى؛ چاپ هفدهم،  تهران: نشر مرکزـ کتاب ماد، 1380 ش.
مجلسى، محمدباقر؛ بحار الانوار؛ تحقیق سید إبراهیم میانجی و محمدباقر بهبودی؛ چاپ سوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق/ 1983 م.
 مطهری، مرتضی؛ مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى؛ چاپ پنجم، تهران: صدرا، 1375ش.
ـــــــــــــــــــــ؛ سیری در نهج­البلاغه؛ چاپ پنجاه و یکم، تهران: صدرا، 1391ش.
مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چاپ هیجدهم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374 ش.
مولوی؛ مثنوی معنوی؛ دفتر چهارم، نرم‌افزار مثنوی معنوی، مرکز کامپیوتری علوم اسلامی نور.
میرجلیلی، علی‌محمّد؛ تأثیر قرآن در پیدایش و پیشرفت علوم ادبی؛ قم: بوستان کتاب، 1389ش.
ــــــــــــــــــــــــ؛ «تأثیر قرآن بر لغت و زبان عربی»؛ فصلنامه کتاب قیّم، ش2، 1390ش.
نصری، عبدالله؛ نقدی بر نظریه‌ی جنسی فروید؛ سایت: http://rasekhoon.net. تاریخ مراجعه به سایت: 20/2/1396)