معتمد لنگرودی, فرشته, فتّاحی زاده, فتحیّه. (1396). تحلیل محتوای احادیث رضوی در موضوع «بخل» با رویکرد تربیت اخلاقی. آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث, 3(1), 71-90.
فرشته معتمد لنگرودی; فتحیّه فتّاحی زاده. "تحلیل محتوای احادیث رضوی در موضوع «بخل» با رویکرد تربیت اخلاقی". آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث, 3, 1, 1396, 71-90.
معتمد لنگرودی, فرشته, فتّاحی زاده, فتحیّه. (1396). 'تحلیل محتوای احادیث رضوی در موضوع «بخل» با رویکرد تربیت اخلاقی', آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث, 3(1), pp. 71-90.
معتمد لنگرودی, فرشته, فتّاحی زاده, فتحیّه. تحلیل محتوای احادیث رضوی در موضوع «بخل» با رویکرد تربیت اخلاقی. آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث, 1396; 3(1): 71-90.
تحلیل محتوای احادیث رضوی در موضوع «بخل» با رویکرد تربیت اخلاقی
1دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهراء (س)
2استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهراء (س)
تاریخ دریافت: 30 شهریور 1396،
تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1396،
تاریخ پذیرش: 26 اردیبهشت 1397
چکیده
بخل، به عنوان یکی از رذایل اخلاقی، در احادیث امام هشتم علیهالسلام نمود خاصی دارد. این رذیله، تأثیر فراوانی در تفکر و عملکرد آدمی دارد، بهطوری که ایجاد سبک زندگی اسلامی در افراد و جامعه به دوری از این خصلت، وابسته است. به تبع این مسئله، نقش آموزههای دینی در تربیت اسلامی و دوری از رذیلهی اخلاقی بخل اهمیت زیادی مییابد. پژوهش حاضر به بررسی احادیث رضوی دربارهی بخل پرداخته و از روش «تحلیل محتوا» برای استخراج، طبقهبندی و مقولهبندی گزارههای بخل در اندیشهی رضوی استفاده کرده ضمن آنکه با روش استنتاجی، اهداف و روشهای تربیتی و اخلاقی امام رضا(ع) در موضوع بخل را بررسی خواهد کرد. رهآورد استفاده از این روش، ارائهی مدلی جامع جهت اثبات وجود نظامی جامع بر معارف اخلاق رضوی و کارآمدی این نظام در هدایت جوامع بشری است. میتوان گفت نقطه تمرکز روایات رضوی، بر بیان پیامدها و آثار بخل است. دوری از بهشت، زایل شدن ایمان، بیآبرویی و سلب آسایش از مهمترین آثار بخل برشمرده شده است. از منظر امام رضا(ع) بخیل کسی است که از پرداخت فرائض الهی استنکاف میورزد. در اندیشه رضوی، مال دوستی و تلقینِ فقر از عوامل مهم ایجاد بخل است. هدف غایی امام(ع) از تبیین مسئله بخل، تربیت اخلاقی است و جهت تحقق تربیت اخلاقی در این باره از دو روش اصلاحی تذکّر و انذار بهره گرفتهاند.
1Ph.D Student of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Al-Zahra University
2Professor, Department of Quran and Hadith Sciences, Faculty of Theology, Al-Zahra University.
چکیده [English]
Stinginess, as one of the moral vices, was mentioned in Imam Reza's hadiths. It has a profound effect on people's insights as well as their actions, so defining an Islamic lifestyle for individuals and society depends on avoiding this vice. In this regard, the role of religious teachings in Islamic training and avoiding stinginess is the matter of importance. Thus, the article seeks to study Imam Reza's hadiths about stinginess and apply a content analysis to extract and categorize the statements on the issue from his hadiths. In addition, I review the aims and moral training methods of Imam Reza (AS) on stinginess. In this way, I would present a comprehensive model to show that there is a comprehensive system in Imam Reza's moral thoughts, which has efficiency in guiding societies. In fact, Imam Reza (AS) particularly spoke about the effects of stinginess. The most important effects of stinginess from his viewpoint are: not going to paradise, impiety, disgrace, and calamity. Also, he believed that stingy is a person who neglects his religious duties. According to Imam Reza's views, greed and temptation of remaining poor and needy are the important reasons for being stingy. His ultimate aim of speaking about the stinginess is to present a moral training. And in order to do this, he applied the two methods of reminding and warning.
مفید، محمدبنمحمد؛ أمالی للمفید؛ تحقیق: حسین استاد ولی و علیاکبر غفاری؛ قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
------------------؛ الفصول المختاره؛ بیروت: دارالمفید للطباعه و النشر و التوزیع، 1414ق.
مصطفوى، حسن؛ التحقیق فى کلمات القرآن الکریم؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
مطیع، مهدی؛ احمدنژاد، امیر؛ پیمانی، مریم؛ «تبیین جایگاه رحمت الهی در احادیث قدسی با استفاده از روش تحلیل محتوا»؛ دو فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات فهم حدیث، سال2، شماره1، 1394ش.
مطهری، مرتضی؛ سیری در نهجالبلاغه؛ چاپ سوم، تهران: صدرا، 1384ش.