معناشناسی واژه‌‌ی «وعد» و مفاهیم تربیتی آن در قرآن کریم

وحیدنیا, فرحناز; حسینی نیا, سید محمدرضا

doi:10.22034/iued.2020.240019

معناشناسی واژه‌‌ی «وعد» و مفاهیم تربیتی آن در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ ایران

² استاد یار و عضو هیات علمی دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه ایلام

10.22034/iued.2020.240019

چکیده

«وعد» از واژگان پرکاربرد قرآن کریم است که در لغت به معنی عهد می‌باشد و در اصطلاح عبارتست از تعهّد کردن به انجام أمری، خواه آن أمر خیر باشد یا شرّ، و اختصاص پیدا کردن به یکی از آنها بواسطه قرینه، معین می‏شود. بررسی دقیق این واژه و مفاهیم آن، میتواند زمینهی فهم بهتر مفاهیم و آموزههای قرآنی را فراهم سازد. این پژوهش با روش معناشناسی به‌تبیین معنای واژهی «وعد» در قرآن پرداخته، سپس مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را مورد بررسی قرار داده است. براساس یافته‌های پژوهش که با تحلیل کاربردها و استخراج مفاهیم واژگان انجام گرفته است، مشخص گردید که مؤلفههای معنایی واژهی وعد بر حسب وجوه اشتراک به دو دسته تقسیم میشود: دستهای اول از مؤلفههای معنایی «وعد» مربوط به وعده یا وعدههای خداوند است که در آیات متعددی وعده یا وعدههایی به خداوند نسبت داده است؛ و این دسته خود در دو طیف(مصداق) قابل تقسیمبندی است: الف) مقصود از وعدهی الهی، دلالت زبانی و قولی است که بهعنوان وعدهای از جانب خداوند تصریح شده است. ب) مقصود از وعدهی الهی، سنّتها و قوانینی است که بهعنوان امور تکوینی الهی در نظام هستی جریان دارد. دستهی دوم از مؤلفههای معنایی «وعد» مربوط به وعده یا وعدههای انسان است که بهصورت دلالت زبانی و قولی میباشد و در برخی از آیات به برخی از انسانها نسبت داده شده است. همچنین مشخص شد که وعدههای الهی به لحاظ تربیتی، مفاهیم مختلفی دربردارد و در یک دستهبندی میتوان مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را در دو حوزه برشمرد و مؤثر دانست: الف) حوزهی شناخت؛ شامل همچون: خداشناسی، انسانشناسی و هستیشناسی. ب) حوزهی عمل؛ از جمله: ازدیاد ایمان و ترغیب و تشویق.

کلیدواژه‌ها